40 χρόνια μνήμης για τις Σταλινικές διώξεις των Ποντίων

Του Βλάσση Αγκτζίδη, Ιστορικού

13/6/2010

Mνήμη, ταυτότητα και ιδεολογία στον ποντιακό ελληνισμό

"Η πλέον πρόσφατη κριτική προς το σταλινισμό και η ανάδειξη των σταλινικών διώξεων εμφανίζεται στο δημόσιο λόγο παράλληλα με την εμφάνιση της ριζοσπαστικής τάσης στον ποντιακό χώρο στα μέσα της δεκαετίας του '80. Στην τρίτη προκήρυξη της «Αργώς» (Καλλιθέα Αττικής), το φθινόπωρο του 1986, που τιτλοφορείται «Να συγκροτήσουμε ξανά τις μνήμες μας» υπάρχει η πρώτη δημόσια αναφορά στο ζήτημα των σταλινικών διώξεων: «...Με την έξοδό μας το 1922, ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων του Πόντου κατέφυγε στην ΕΣΣΔ. Αυτό το κομμάτι είναι ο μεγάλος μας άγνωστος. Μέχρι το 1937 δημιούργησε στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας μια Σοβιετική Ελλάδα. Σήμερα όμως ζει σκορπισμένο στην ΕΣΣΔ, έχοντας υποστεί διωγμούς και εξορίες την Σταλινική περίοδο. Καθήκον μας να απαιτήσουμε: Αποκατάσταση των Σοβιετικών δικαιωμάτων για τους Πόντιους της ΕΣΣΔ όπως ήταν μέχρι το 1937...».

"Στη συνέχεια, το αίτημα για την αποκατάσταση των δικαιωμάτων του σοβιετικού ελληνισμού και την καταδίκη των σταλινικών διωγμών θα υπάρχει συνεχώς. Στο Β' Παγκόσμιο Ποντιακό Συνέδριο που έλαβε χώρα στη Θεσσαλονίκη το 1988 -με την παρουσία για πρώτη φορά και εκπροσώπων των Ελλήνων της ΕΣΣΔ, οι οποίοι ήδη είχαν αξιοποιήσει τα περιθώρια της περεστρόικα και είχαν οργανώσει τους πρώτους συλλόγους- τέθηκε το ζήτημα των σταλινικών διώξεων. Εφεξής, για την πρώτη εκείνη ριζοσπαστική ομάδα που κίνησε τη διαδικασία, πλάι στο αίτημα για την αναγνώριση της γενοκτονίας θα υπάρχει και το ζήτημα της αναγνώρισης των σταλινικών διώξεων. Το επίκεντρο θα βρίσκεται στην Καλλιθέα Αττικής και κοινωνική βάση θα έχει κυρίως νέους τόσο απ' την τρίτη γενιά των Ποντίων προσφύγων του '22, όσο και απ' τους πρόσφυγες από την πρώην Σοβιετική Ένωση. Από το 1987 καθιερώθηκαν ετήσιες εκδηλώσεις για τις σταλινικές διώξεις. Συμβολική ημερομηνία επελέγη η 13η Ιουνίου. Με αφορμή τη συμπλήρωση σαράντα χρόνων, έγιναν μεγάλες εκδηλώσεις στην Καλλιθέα Αττικής. Στις εκδηλώσεις που έγιναν τον Απρίλιο του '90 στο Ευρωκοινοβούλιο στο Στρασβούργο μοιράστηκαν κείμενα στους ευρωβουλευτές που γνωστοποιούσαν το ιστορικό εκείνο γεγονός.

"... Η στάση των στελεχών του ΚΚΕ καθ' όλη αυτή την περίοδο ήταν σε γενικές γραμμές αμυντική και απολογητική προς το σταλινισμό. Λίγες ήταν οι περιπτώσεις που αντιπαρατέθηκαν δημόσια με τους Πόντιους απ' την ΕΣΣΔ. Σε μια τέτοια συνάντηση που εξέφρασαν δημόσια την απαξιωτική τους θέση εισέπραξαν τη δημόσια κατακραυγή. Υπήρξαν καταγγελίες εργαζόμενων Ποντίων, ότι σε τομείς που έλεγχε το ΚΚΕ απολύθηκαν από τη θέση τους, εξ αιτίας των απόψεών τους για τις σταλινικές διώξεις..."

[Το πλήρες κείμενο]